มานุษยวิทยาว่าด้วยการแต่งกาย (Anthropology of Dress and Fashion) โดยนัฐวุฒิ สิงห์กุล

ระหว่างนั่งรถ ผมคิดถึงเรื่องราวในคลาสบอดี้ …แล้วในชั้นเรียนมีนักศึกษาสนใจเรื่ิองรองเท้าและเสื้อผ้าแนววินเทจ จะทำมุมมองไหนดี นอกจากการสะสม การบริโภค มันเห็นมิติอื่นๆไหม ผมบอกว่า เราสามารถใช้มิติทางเศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรมมามองได้ ..เลยแนะนำหนังสือ Anthropology of Dress and fashion และAnthropology of used clothing and vintage clothing… มีข้อมูลระบุว่าจำนวนเสื้อผ้า รองเท้า และเครื่องประดับที่พลเมืองยุโรปแต่ละคนสะสมเพิ่มขึ้น 40% ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา และ 87% ของสินค้านั้นมักถูกเผาหรือฝังกลบ ซึ่งมาจากการย่อยสลายช้า ที่เชื่อมโยงกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกมานานหลายทศวรรษ จำนวนน้อยกว่า 1% เท่านั้นที่ถูกใช้อีกครั้ง การรีไซเคิลและการนำซากสิ่งทอกลับมาใช้ใหม่อย่างสร้างสรรค์เป็นสองวิธีแก้ปัญหาที่ดีที่สุด ดังเข่นในรายงานล่าสุดโดยคณะกรรมการรัฐสภายุโรปที่รับผิดชอบแผนปฏิบัติการเศรษฐกิจที่บอกว่า “ การใช้เสื้อผ้ามือสอง สะท้อนวิธีที่ผู้คนกำจัดเสื้อผ้าที่ไม่ต้องการใช้ที่เปลี่ยนแปลงไป ภายใต้การนำกลับมาใช้และขายใหม่แทนที่จะบริจาคเหมือนที่ผ่านมา“…. มีการประมาณการกันว่าในปี 2030 ตลาดแฟชั่นมือสองจะมีมูลค่าประมาณ 84,000 ล้านยูโร โดยเฉพาะกลุ่มสิ่งทอที่เติบโตเร็วที่สุด มากจนเพิ่มประมาณการเป็นสองเท่าสำหรับแฟชั่นที่มีการบริโภคที่รวดเร็ว ดังนั้นการเปลี่ยนการใช้เสื้อผ้าใหม่เป็นมือสองจึงยังคงเป็นไปได้ที่จะเปลี่ยนระบบการผลิตและการบริโภคของผู้คนในอนาคต เบื้องหลังปรากฏการณ์ความห่วงใยต่อสุขภาพของผู้คน และสิ่งแวดล้อมของโลก แรงจูงใจที่แสดงออกมาอย่างมุ่งมั่นที่จะไม่สนับสนุนการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ของอุตสาหกรรมสิ่งทออีกต่อไป แต่ก็แยบคายด้วยการถูกล่อลวงด้วยคุณค่าของความทันสมัยในสิ่งของที่เป็นวินเทจ และมีลักษณะพิเศษเฉพาะของสิ่งที่ถูกบริโภค ขณะนี้การซื้อที่ใช้ดูเหมือนจะสั่นคลอนความอัปยศของเสื้อผ้าด้วยเช่นกัน แต่มันก็เป็นทางออกสำหรับคนยากจน คำถามนี้ยังคงมีความเกี่ยวข้องกับความไม่มั่นคงที่คนรุ่นมิลเลนเนียลและเซนเทนเนียล(millennials & centennials ) จำนวนมากต้องเผชิญ นี่เป็นวิธีแก้ปัญหาสำหรับผู้ที่ต้องการลดค่าใช้จ่ายให้น้อยลงแต่ยังคงตามใจตัวเอง ด้วยการลดคุณภาพของเครื่องแต่งกายลงมา การแต่งกายแบบวินเทจจึงเกิดจากความจำเป็นทางเศรษฐกิจไปจนถึงการใช้การแต่งกายเป็นเสมือนกลยุทธ์ด้านสุนทรียภาพของตัวผู้สวมใส่เองด้วยเช่นกัน ในขณะเดียวกัน การใส่เสื้อมือสอง ก็สะท้อนการตอบสนองอย่างมีจริยธรรม ภายใต้วงจรของการบริโภคสินค้ามือสองในอดีต ที่เริ่มต้นด้วยการกุศลและความยากจน ในการค้นหาเงินทุนสำหรับโครงการของพวกเขาเพื่อช่วยเหลือผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือมากที่สุด ดัเง่ขนการดำเนินงานของกลุ่มคริสเตียนในเครือ ที่ต่อมาได้สร้างความชอบธรรมให้กับธุรกิจเสื้อผ้ามือสองในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ความเชื่อมโยงด้านการกุศลที่เชื่อมโยงกับเสื้อผ้ามือสองจะหายไป ณ จุดขายต่อ เมื่อเสื้อผ้าที่ใช้แล้วเดินทางเข้าไปในตู้เสื้อผ้าของผู้สวมใส่ใหม่เพื่อเริ่มต้นชีวิตอีกขั้นหนึ่ง เดินทางจากอดีตสู่ปัจจุบันและอนาคต การค้าและการบริโภคเสื้อผ้ามือสองไม่เพียงช่วยให้ผู้เข้าร่วมสนับสนุนการดำรงชีวิต แต่ยังได้สัมผัสกับความเป็นอยู่ที่ดีและสร้างอัตลักษณ์ในโลกที่เปลี่ยนแปลงไป ในโลกตะวันตกร่วมสมัย กระบวนการนี้มักเกี่ยวข้องกับการรวมเอาเครื่องประดับและเสื้อผ้าที่เฉพาะเจาะจงเข้าไว้ในสไตล์การแต่งกายที่แตกต่างกัน เสื้อผ้ามือสองมีรูปแบบใหม่เมื่อผู้ซื้อเสื้อผ้าสไตล์วินเทจเริ่มหันไปหาร้านขายเสื้อผ้ามือสองสุดหรูที่ขายเสื้อผ้าแบบฝากขายจากคนรวยและคนดัง เมื่อวินเทจกลายเป็นแฟชั่น การส่งต่อและขายต่อเป็นเสื้อผ้าใหม่ การซื้อเสื้อผ้ามือสองเป็นทางเลือกที่สำคัญสำหรับวัยรุ่นและกลายเป็นกระแสอินเทรนด์ในเยอรมนีในศตวรรษที่ 21 ที่ปรากฏในฉากภาพยนตร์ นักดนตรี และวัฒนธรรมทางวัตถุในรูปแบบทศวรรษ 1960 ได้รับความนิยมจากคนหนุ่มสาวที่แต่งกายด้วยเสื้อผ้าจากทศวรรษ 1960 หรือเสื้อผ้าที่ทำเองซึ่งสร้างจากลวดลายเก่าๆ สไตล์ย้อนยุคนี้นำเสนอประวัติศาสตร์และความน่าเชื่อถือให้กับเสื้อผ้าที่ผู้สวมใส่สัมผัสได้ว่ามีเอกลักษณ์ที่เฉพาะตัวของผู้สวมใส่ ในศตวรรษที่ 19 เสื้อผ้ามือสองกลายเป็นตลาดเสื้อผ้าสำหรับประชากรส่วนใหญ่ในยุโรปและอเมริกาเหนือ ยกเว้นกลุ่มที่มีฐานะร่ำรวยมาก ในยุคการเติบโตทางเศรษฐกิจหลังสงครามโลกครั้งที่สอง เสื้อผ้าที่ผลิตจำนวนมากในราคาไม่แพง การกระจายรายได้ที่กว้างขึ้น และกำลังซื้อที่เพิ่มขึ้น ทำให้ประชากรกลุ่มใหญ่ซื้อเสื้อผ้ามือสองลดลง แม้ว่าผู้ที่มีรายได้น้อยยังคงร้านเสื้อผ้ามือสองบ่อยๆ ทั่วทั้งตะวันตกในช่วงต้นทศวรรษ 2000 เสื้อผ้ามือสองโดยส่วนใหญ่สร้างตลาดชายขอบหรือเฉพาะกลุ่มสำหรับการซื้อเสื้อผ้าย้อนยุค วินเทจ หรือแบบพิเศษ ในขณะที่ในประเทศกำลังพัฒนาหลายประเทศ เสื้อผ้ามือสองที่นำเข้าจากตะวันตกเป็นแหล่งเสื้อผ้าที่สำคัญ การบริโภคเสื้อผ้ามือสองมักถูกอธิบายว่าประกอบด้วยโลกสองใบที่แตกต่างกัน โลกหนึ่งคือโลกแห่งแฟชั่น และอีกโลกหนึ่งคือโลกแห่งความประหยัดมัธยัสถ์ จากนั้นการแบ่งแยกเหล่านี้จะเชื่อมโยงกับความแตกต่างระหว่างประเทศอุตสาหกรรมและประเทศกำลังพัฒนา โดยซ่อนความน่าดึงดูดใจของเสื้อผ้ามือสองสำหรับผู้บริโภคที่ใส่ใจเรื่องการแต่งกายทั้งคนรวยและคนจน โดยไม่คำนึงถึงตำแหน่งแห่งที่ของพวกเขา องค์กรการกุศลเป็นแหล่งผลิตเสื้อผ้าสำเร็จรูปเพียงแหล่งเดียวที่ใหญ่ที่สุดที่ขับเคลื่อนการค้าเสื้อผ้ามือสองระหว่างประเทศ เนื่องจากผู้บริโภคในโลกตะวันตกบริจาคเสื้อผ้ามากกว่าที่องค์กรการกุศลจะขายได้ในร้านขายเสื้อผ้ามือสอง องค์กรการกุศลจึงขายเสื้อผ้าที่มีในสต็อกจำนวนมากในราคาเทกองให้กับตัวแทนจำหน่ายเสื้อผ้ามือสอง ตัวแทนจำหน่ายเหล่านี้คือผู้รีไซเคิล/คัดแยกสิ่งทอ คัดแยก คัดเกรด และอัดเสื้อผ้าใช้แล้วเป็นก้อนเพื่อส่งออก สหรัฐอเมริกาเป็นผู้ส่งออกรายใหญ่ที่สุดของโลก และแอฟริกาเป็นภูมิภาคนำเข้าที่ใหญ่ที่สุดในการค้าระหว่างประเทศที่เติบโตอย่างรวดเร็วนับตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1980 มีหลายประเทศในเอเชียและตะวันออกกลางที่เป็นผู้นำเข้าเสื้อผ้ามือสองรายใหญ่ การนำเข้าขนาดใหญ่ไม่เพียงแต่ส่งไปยังประเทศกำลังพัฒนาเท่านั้น แต่ยังรวมถึงยุโรปตะวันออกและญี่ปุ่นด้วย บางประเทศจำกัดหรือห้ามการนำเข้าเสื้อผ้ามือสองในเชิงพาณิชย์เพื่อปกป้องอุตสาหกรรมสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่มในประเทศ แนวทางปฏิบัติในการแต่งกายที่เกิดขึ้นจากการบริโภคเสื้อผ้ามือสองนำเข้าในประเทศกำลังพัฒนามักถูกกล่าวถึงโดยผ่านแต่กลับถูกมองข้ามไปเนื่องจากการเลียนแบบแฟชั่นของตะวันตกที่จางหายไปและไม่ดี นักเศรษฐศาสตร์จำนวนมากมีแนวโน้มที่จะมองว่าการเติบโตของตลาดเสื้อผ้ามือสองในประเทศกำลังพัฒนาเป็นการตอบสนองต่อภาวะเศรษฐกิจที่ถดถอย เรื่องราวดังกล่าวพลาดโอกาสที่การนำเข้าจำนวนมากนี้เสนอให้ผู้บริโภคตีความตัวเองผ่านการแต่งกายที่หลากหลายและเฉพาะมากขึ้น หรือในประเทศแซมเบีย ซึ่งเป็นประเทศทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา ผู้บริโภคจากทุกระดับรายได้หันมาสนใจตลาดเสื้อผ้ามือสองอย่างกระตือรือร้น เมื่อมีการยกเลิกข้อจำกัดการนำเข้าในช่วงทศวรรษ 1980 ส่งออกโดยตัวแทนจำหน่ายในอเมริกาเหนือและยุโรป ตู้คอนเทนเนอร์ที่บรรทุกเสื้อผ้ามือสองเป็นก้อนมาถึงท่าเรือในแอฟริกาใต้ โมซัมบิก และแทนซาเนีย และส่งไปถึงโกดังของผู้ค้าส่งในแซมเบียโดยรถบรรทุก ในไม่ช้าตลาดเสื้อผ้าเหล่านี้ก็เข้าถึงหมู่บ้านห่างไกล ทำให้ผู้อยู่อาศัยไม่เพียงแต่สามารถแต่งตัว แต่ยังนำเสนอตัวเองอย่างมีสไตล์อีกด้วย ความดึงดูดใจของเสื้อผ้ามือสองสำหรับชาวแซมเบียที่ใส่ใจเรื่องการแต่งกายมีมากกว่าปัจจัยด้านราคาและคุณภาพดีเเท่านั้น แต่พวกเขายังค้นพบความเป็นเอกลักษณ์ของตัวเองด้วย ผู้บริโภคจึงหันไปหาตลาดเสื้อผ้ามือสองสำหรับเสื้อผ้าที่ไม่ธรรมดานี้ เสื้อผ้ามือสองที่มีอยู่มากมายและหลากหลายช่วยให้ผู้บริโภคสามารถสร้างเอกลักษณ์ของตนเองบนรูปแบบการแต่งกายที่เป็นที่ยอมรับทางวัฒนธรรมได้ แนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับเสื้อผ้ามือสองไม่ได้เลียนแบบแฟชั่นของตะวันตก แต่มุ่งหมายให้ผู้บริโภคที่ใส่ใจเรื่องเสื้อผ้ามีความพยายามที่จะเปลี่ยนแปลงชีวิตของตัวเองให้ดีขึ้นด้วย ใน Ifugao การค้าข้ามพื้นที่หมุนเวียนผ่านช่องทางที่มีรากฐานมาจากแบบแผนทางวัฒนธรรมท้องถิ่น ซึ่งได้รับคำแนะนำจากแนวคิดเกี่ยวกับสมาคมส่วนบุคคลที่ผู้ค้าสตรีใช้ในกิจกรรมทางธุรกิจของตน ในการเล่าเรื่องเกี่ยวกับเสื้อผ้ามือสอง ผู้ค้าปลีก ผู้ขาย และผู้บริโภคเชื่อมโยงระหว่างผู้คนกับเสื้อผ้าที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เรื่องราวดังกล่าวสะท้อนถึงตรรกะของตลาดและความหมายของสินค้านี้ในแง่ของบรรทัดฐานด้านสถานะและคุณค่าในท้องถิ่น และในกระบวนการนี้ เรื่องราวเหล่านั้นได้เปลี่ยนแปลงสิ่งเหล่านั้น การผสมผสานเสื้อผ้ามือสองเข้ากับสไตล์ที่แสดงความรู้เกี่ยวกับการแต่งกายในวงกว้างหรือล้มล้างความหมายที่ได้รับ ผู้ค้าและผู้บริโภคสร้างความหมายใหม่เกี่ยวกับสินค้านำเข้านี้เพื่อตอบสนองอัตลักษณ์ส่วนบุคคลและชุมชน ในขณะที่อินเดียจะห้ามการนำเข้าเสื้อผ้ามือสอง แต่ก็อนุญาตให้นำเข้าเส้นใยขนสัตว์ ซึ่งในจำนวนนี้เรียกว่า "mutilated hosiery" ซึ่งเป็นคำทางการค้าสำหรับเสื้อผ้าขนสัตว์ที่ถูกทำลายด้วยเครื่องจักรในประเทศตะวันตกก่อนส่งออก ผ้าที่นำเข้า "ขาดวิ่น" (mutilated ) เหล่านี้จะถูกจัดเรียงตามช่วงสี ฉีกเป็นชิ้น สาง และปั่น ก่อนที่จะปรากฏอีกครั้งที่กลายเป็นด้ายที่ใช้สำหรับผ้าห่ม เส้นด้ายสำหรับถัก และผ้าขนสัตว์สำหรับการบริโภคในท้องถิ่นและการส่งออก อินเดียยังมีตลาดเสื้อผ้ามือสองขนาดใหญ่ในประเทศซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงในตู้เสื้อผ้า การเปลี่ยนเสื้อผ้าตามวงจรชีวิตของบุคคล และการส่งต่อให้กับคนรับใช้และญาติ กระบวนการนี้ทำให้เกิดการรีไซเคิลเสื้อผ้าอินเดียภายในประเทศจำนวนมากโดยการแลกเปลี่ยน การบริจาค และการขายต่อ ในที่นี้ สาระสำคัญของเสื้อผ้าทำหน้าที่เป็นทรัพยากรเชิงกลยุทธ์สำหรับการทำลายและการสร้างบุคคลและอัตลักษณ์ขึ้นมาใหม่ ในขณะเดียวกันเสื้อผ้าเหล่านี้มีความหมายว่าเป็นเสื้อผ้าที่กบฏและกบฏ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการดูหมิ่น ท้าทายและต่อสู้ ชนชั้นกระฎุมพีและระบบทุนนิยม เช่น เสื้อที่มีคำคมเหน็บแหนมเสียดสี เสื้อที่สกรีนอัลบั้มของวงดนตรีร็อค พังก์ กรันด์ที่ต้องการต่อต้านดนตรีคลาสสิค หรือหน้าบุคคลสำคัญในทางการเมืองอย่าง เชกูวาร่า ศิลปินฮิปปี้อย่างเจมี่ เฮนดริกซ์ เป็นต้น ดังนั้นเสื้อผ้าเหล่านี้มีความหมายกว่าแค่เสื้อผ้าที่สวมใส่ ..