หนังสือชื่อ Furry Nation: The True Story of America’s Most Misunderstood Subculture (2017) โดย Joe Strike ซึ่งเป็นสมาชิกแฟน Furry ตั้งแต่ยุค 1980s รวมทั้งเป็นนักเขียนที่มีผลงานเกี่ยวกับภาพยนตร์ งานแอนิเมชั่น และวัฒนธรรมป๊อป เขาเล่าเรื่องราวของชุมชน Furry ตั้งแต่รากฐานทางประวัติศาสตร์จนถึงวัฒนธรรมร่วมสมัย ผ่านบทสัมภาษณ์และประสบการณ์ตรงของผู้ก่อตั้งและผู้เข้าร่วม เช่น การสร้าง fursuit และความหมายที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังมัน เขาใช้วิธีการเล่าเรื่องด้วยสัมภาษณ์บุคคลจริง เชื่อมโยงกับประสบการณ์ของ Joe Strike ที่เป็นผู้เขียนเองด้วย โดยมีภาพถ่ายแฟนเก่า fanzine, โปสเตอร์จัดงาน Furry Party ยุค 1980s–1990s และรูปภาพงาน Anthrocon งานแฟนคอนที่ใหญ่ที่สุดของวงการFurry
Joe Strike เล่าเส้นทาง Furry fandom ที่เริ่มจากกลุ่มเล็กในงาน sci-fi convention ในยุค 80s ไต่ระดับขยายตัวเมื่ออินเทอร์เน็ตเกิดขึ้นใน 90s และกลายเป็นกลุ่มวัฒนธรรมร่วมสมัย มีศิลปะ furry, fursuit, และงาน convention ที่เป็นพื้นที่สร้างสรรค์และยอมรับตัวตนของคนที่ชื่นชอบสิ่งเหล่านี้อย่างเปิดเผย
Joe Strike ไม่ได้เน้นแค่ภาพด้านสว่าง ด้านสวยงาม ของวงการ Furry อย่างเดียว แต่ลงลึกถึงเรื่อง stigma, ด้านมืด, หรือความเข้าใจผิด ที่ Furry fandom เคยเผชิญ ทั้งปัญหาในสายข่าวหรือสื่อ และภาพลักษณ์ไม่ดีจากสังคม
ผมชอบเรื่องเล่าที่สะท้อนผ่านมุมมองประสบการณ์ของผู้เขียน หนังสือผสมปนกับเรื่องส่วนตัวของ Joe Strike ซึ่งเขาเล่าว่าตัวเองมี “alligator fursona” เพราะมันสะท้อนตัวตนลึก ๆ ของเขา ซึ่งช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจว่า Fursona มักเป็นตัวแทนของตัวตนที่แท้จริงของคนสร้างมัน
หนังสือถ่ายทอดเรื่องราวผ่านการสัมภาษณ์ทั้ง “greymuzzles” (แฟนรุ่นบุกเบิก) เช่น Mark Merlino, Rod O’Riley, Uncle Kage และคนเบื้องหลังวงการ เช่น ศิลปิน furry, ช่างทำ fursuit, นักข่าว, ผู้บริหารงานท่องเที่ยวเมืองที่จัด Anime/Furry convention รวมทั้ง ปรากฏการณ์การแพร่ของ fandom ผ่าน sci-fi cons และ furry partiesที่เริ่มจากฝั่ง West Coast แล้วแพร่ไปฝั่งตะวันออก การรวมตัวของ fandom จากกลุ่มเล็กสู่วงกว้างความเชื่อมโยงผ่านสื่อ เช่น fanzines, underground comix, TMNT ฯลฯ
ดังนั้น Furry คือความหลากหลาย ซึ่งไม่จำกัดอยู่ที่ fursuits เพียงอย่างเดียว แต่มีรูปแบบการแสดงออกอื่น อย่าง art หรือ fursona; และมุมมองของ Dr. Kathy Gerbasi ผู้ก่อตั้ง Furscience ถูกหยิบมาเล่า
คำสำคัญในหนังสือ ที่ทำให้เราเข้าใจประเด็นเรื่องของ Furry มากขึ้นเช่น
Furry Fandom คือชุมชนคนที่สนใจตัวละครสัตว์ที่มีลักษณะและพฤติกรรมแบบมนุษย์ (anthropomorphic animals) ที่ไม่ใช่แค่การแต่งชุดสัตว์ แต่รวมถึงศิลปะ วรรณกรรม การ์ตูน ภาพยนตร์ และกิจกรรมร่วมกัน
ตัวอยางเข่น การพบปะในงานคอนเวนชันเช่น Anthrocon หรือ กลุ่มวาดภาพออนไลน์ที่แลกเปลี่ยน fan art
คำว่า Anthropomorphism คือการให้คุณสมบัติ แบบมนุษย์กับสัตว์ หรือสิ่งไม่มีชีวิต หากมองในเชิงมานุษยวิทยาเป็นการสร้างสะพานเชื่อมระหว่างคนกับสิ่งอื่น ตัวละคร นิมาน ภาพยนต์หรือการ์ตูนอย่างเช่น Bugs Bunny, Mickey Mouse การใช้สัตว์เป็นตัวแทนบุคลิกหรือสะท้อนคุณค่ามนุษย์
ส่วน Fursona คือตัวตนในโลก Furry ที่สร้างขึ้นโดยสมาชิก เป็นการผสมตัวเองในอุดมคติกับลักษณะของสัตว์ ทำหน้าที่ทั้งเป็น avatar ในโลกออนไลน์ และเป็นเครื่องมือในการสำรวจอัตลักษณ์ โดยคนหนึ่งอาจมี Fursona เป็นสุนัขหมาป่าเพราะชอบความภักดีและความแข็งแกร่ง บางคนเลือกสัตว์หายากเพื่อสะท้อนความรู้สึกไม่เหมือนใคร และเหตุผลอื่น ๆ เฉพาะตัว
สิ่งที่ผมเห็นเกี่ยวกับความน่าสนใจของความคิดเรื่อง Furry และ Fursona มีดังนี้คือ
1. การสะท้อนแนวคิดเรื่อง “ภาวะมนุษย์—สัตว์ (anthropomorphism)” เป็นสัญชาตญาณของมนุษย์ Joe Strike ชี้ว่า “anthropomorphism” ไม่ใช่สิ่งเพิ่งเกิด แต่คือสิ่งที่ฝังอยู่ในจิตใจมนุษย์มาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ จากภาพวาดในถ้ำ เทวรูป ไปจนถึงนิทานพื้นบ้านและพิธีกรรมทางศาสนา เช่นเขาเปรียบเทียบจากตำนานเทพเจ้า เช่น Zeus กับ Leda ที่เป็นหงส์ แสดงถึง “DNA วัฒนธรรมสัตว์มนุษย์ ที่ฝังลึกอยู่ในวัฒนธรรมมนุษย์
2. Fursona คือ ตัวตนที่เลือกได้ (Chosen Identity)
ใน Furry Nation Joe Strike อธิบายว่า fursona คือร่างอวตารสัตว์ที่ผู้เข้าร่วม Furry fandom สร้างขึ้นเพื่อแทนตัวเองในโลกแฟนดอม ไม่ใช่แค่คอสเพลย์ แต่เป็น การประกาศตัวตน โดยผู้สร้าง fursona จะเลือก สายพันธุ์ ลักษณะ สี ขน เสื้อผ้า บุคลิก ที่สะท้อนทั้งสิ่งที่พวกเขารู้สึกว่าตัวเองเป็น และสิ่งที่พวกเขาอยากเป็น
Fursona บางตัวใกล้เคียงกับเจ้าของมาก ในขณะที่บางตัวตรงข้ามอย่างสิ้นเชิง เพื่อเป็นพื้นที่ทดลองบทบาทใหม่ในสังคม ดังเช่น Joe Strike มี fursona เป็น “จระเข้” (alligator) ซึ่งเขาเล่าว่ามันเป็นสัตว์ที่มีภาพลักษณ์ดุ แข็งแรง แต่ก็มีความลึกลับและน่าเอ็นดูในบางมุม—คุณสมบัติที่เขารู้สึกว่าอยู่ในตัวเขาเองแต่ไม่สามารถแสดงออกในชีวิตประจำวันได้
3 Fursona ในฐานะตัวตนที่สอง (Second Self)
Joe อ้างถึงคำอธิบายจากนักวิจัยใน Furscience ว่า fursona มักทำหน้าที่เป็น ideal self หรือ “ตัวตนในอุดมคติ” ที่ช่วยให้ผู้คนสำรวจและทดลองความเป็นไปได้ของตัวเอง ซึ่งนักมานุษยวิทยาอาจมองว่ามันคือ liminal identity ตัวตนกึ่งกลางระหว่างความจริงกับโลกสมมติ Fursona เปิดพื้นที่ให้เจ้าของแสดงพฤติกรรมที่ในโลกจริงอาจถูกจำกัดด้วยเพศ วัย อาชีพ หรือค่านิยมสังคม
ตัวอย่างเชิงรูปธรรมเช่น มีแฟน Furry ที่เป็น introvert ในชีวิตจริง แต่ fursona ของเขาเป็นหมาป่าที่มั่นใจและชอบเข้าสังคม พอเข้าร่วม convention เขาสามารถใช้ fursona นี้พูดคุยกับคนแปลกหน้าได้อย่างสบายใจ
การเลือกสายพันธุ์และสัญลักษณ์ หนังสือเล่าว่าการเลือกสัตว์ไม่ได้สุ่ม แต่สะท้อนคุณลักษณะหรือความฝันของเจ้าของ เช่น หมาป่า (wolf) คือ อิสระ ความภักดี กลุ่มเพื่อน สุนัขจิ้งจอก (fox) คือ ความฉลาด เจ้าเล่ห์ มีเสน่ห์ มังกร (dragon) คือ พลัง ความลึกลับ ความสร้างสรรค์สัตว์สมมติหรือผสมพันธุ์ (hybrid) คือ การปฏิเสธข้อจำกัดของหมวดหมู่เดิม ๆ
Fursona ในเชิงมานุษยวิทยา
4. หากมองจากมุม anthropology of performance (Victor Turner, Erving Goffman) Fursona ทำหน้าที่คล้าย “mask” ในพิธีกรรมถือเป็นการเปลี่ยนบทบาทและสถานภาพชั่วคราว เพื่อสำรวจและแสดงสิ่งที่อยู่ข้างใน ก็คล้ายการใช้หน้ากากในพิธีพื้นเมืองที่ช่วยให้ผู้สวมเป็น “สิ่งอื่น” ได้อย่างถูกยอมรับ ซึ่งเป็นกระบวนการ playful identity construction ที่ไม่จำเป็นต้องอยู่ในกรอบอัตลักษณ์เดิมก็ได้
ผลกระทบต่อชีวิตจริง Joe Strike ชี้ว่า fursona ไม่ได้อยู่แค่ในโลกออนไลน์หรือ convention แต่หลายคนเอาคุณสมบัติของ fursona กลับไปใช้ในชีวิตจริง เช่น กล้าเข้าสังคมมากขึ้น กล้าพูดในที่สาธารณะ รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน ตัวอย่างในหนังสือดังเช่น สมาชิก Furry คนหนึ่งเล่าว่า ก่อนมี fursona เขาไม่กล้าเต้นหรือพูดต่อหน้าคนมาก แต่หลังจากใส่ชุดและสวมบท fursona ในงานคอน เขาพบว่าตัวเองสามารถเต้นท่าบ้าบิ่นและพูดคุยกับคนได้ และหลังจากนั้นก็สามารถทำได้แบบนี้ได้แม้ไม่มีชุด
ประเด็นเหล่านี้เปิดโลกสำหรับผมมากและน่าสนใจในการให้คำแนะนำกับนักศึกษาสารนิพนธ์ของตัวเอง ในการอ่านงานหรือหนังสือหลายเล่มในฝั่งต่างประเทศมาก ๆ และเปรียบเทียบกับบริบทของสังคมไทย เริ่มสนุกขึ้นมาแล้ว ที่จะท้าทายนักศึกษา…
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น