เนื่องจากวิชาAnthropology of sex and sexuality ปีนี้มีคนมาลงตามจำนวนที่ตั้งเอาไว้ และมีนักศึกษาชายมาลงจำนวนหนึ่ง บางคนทำประเด็นสารนิพนธ์เกี่ยวกับความเป็นผู้ชาย วัฒนธรรมการบริโภค การสะสม และอยากให้ผมสอนเกี่ยวกับประเด็นความเป็นชายและบุรุษศึกษาด้วย ปีนี้จึงเป็นปีที่ผมปรับเนื้อหาและเอาสิ่งที่ตัวเองเรียบเรียงเขียนประเด็นไว้ 16 สัปดาห์ กับหนังสือ 16 เล่ม และบรรจุประเด็นนี้ไว้ด้วย
หนังสือเรื่อง Masculinities (1995)เขียนโดย R.W. Connell เป็นหนังสือสำคัญที่นำเสนอแนวคิดและการวิเคราะห์เกี่ยวกับความเป็นชายในมุมมองทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา หนังสือเล่มนี้ทำการสำรวจว่าความหมายของความเป็นชายถูกสร้างขึ้นมาอย่างไรในบริบททางสังคม วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ และผลกระทบของแนวคิดเหล่านี้ต่อผู้ชายและสังคม
สาระสำคัญของหนังสือเล่มนี้เกี่ยวกับประเด็นเรื่องความเป็นชายที่พอสรุปได้เช่น
1. แนวคิดเรื่องความเป็นชายหลากหลายแบบ (Multiple Masculinities) โดย Connell เน้นว่าไม่มีรูปแบบเดียวของความเป็นชาย แต่มี "ความเป็นชายหลากหลายแบบ" ซึ่งรวมถึงความเป็นชายที่โดดเด่น (hegemonic masculinity) ที่มักจะถูกยอมรับและสนับสนุนในสังคม และความเป็นชายแบบรอง (subordinate masculinity) ซึ่งมักถูกกดขี่หรือดูถูก
2. แนวคิดความเป็นชายที่โดดเด่น (Hegemonic Masculinity) Connell มองว่าความเป็นชายที่โดดเด่นคือรูปแบบของความเป็นชายที่มักถูกมองว่าเป็นมาตรฐานในสังคมที่เชื่อมโยงกับอำนาจและการครอบงำและมักจะเน้นความเป็นภาพลักษณ์ของผู้ชายที่แข็งแรง แข็งแกร่ง และไม่แสดงความรู้สึกอ่อนแอออกมา
3. การผลิตและการรักษาความเป็นชาย (The Production and Maintenance of Masculinity) โดย Connell อธิบายว่าความเป็นชายถูกสร้างขึ้นผ่านการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมและการมีส่วนร่วมในสถาบันต่างๆ เช่น ครอบครัว โรงเรียน ที่ทำงาน และสื่อสารมวลชนที่ร่วมกันประกอบสร้างความเป็นชาย
4. ผลกระทบของความเป็นชายต่อผู้ชายเองและสังคม
Connell เสนอว่าความเป็นชายที่โดดเด่นไม่เพียงแต่มีผลกระทบต่อผู้หญิงและกลุ่มที่ถูกกดขี่ แต่ยังมีผลกระทบต่อผู้ชายเอง ทำให้เกิดความกดดันให้ผู้ชายต้องปฏิบัติตามมาตรฐานที่เข้มงวดและอาจนำไปสู่ปัญหาทางจิตใจและสุขภาพ
ในหนังสือ Masculinities โดย R.W. Connell ได้นำเสนอแนวคิดหลักๆ ที่เขาใช้เพื่ออธิบายความเป็นชายและการสร้างความเป็นชายในสังคมมีดังนี้
1. แนวคิด Hegemonic Masculinity (ความเป็นชายที่โดดเด่น) โดยแนวคิดนี้อธิบายว่ามีรูปแบบของความเป็นชายที่ได้รับการยอมรับและสนับสนุนในสังคม ซึ่งเป็นรูปแบบที่มีอำนาจเหนือรูปแบบอื่นๆ ของความเป็นชาย ความเป็นชายที่โดดเด่นมักจะเชื่อมโยงกับอำนาจ ความแข็งแกร่ง และการครอบงำ ตัวอย่างเช่น ผู้ชายที่มีอำนาจทางเศรษฐกิจหรือการเมืองมักจะถูกมองว่าเป็นตัวแทนของความเป็นชายที่โดดเด่น
2. แนวคิด Complicit Masculinity (ความเป็นชายที่ร่วมมือ) ผู้ชายบางคนอาจไม่ได้มีคุณลักษณะหรือพฤติกรรมที่สอดคล้องกับความเป็นชายที่โดดเด่น แต่พวกเขายังได้รับประโยชน์จากระบบที่สนับสนุนความเป็นชายนี้ การร่วมมือในที่นี้หมายถึงการที่พวกเขาไม่ขัดขวางหรือท้าทายความเป็นชายที่โดดเด่น
3. แนวคิด Subordinated Masculinity (ความเป็นชายที่ถูกกดขี่) โดยความเป็นชายที่ไม่ได้สอดคล้องกับมาตรฐานของความเป็นชายที่โดดเด่นและมักจะถูกกดขี่หรือลดค่าลง ตัวอย่างเช่น ผู้ชายที่เป็นเกย์หรือมีพฤติกรรมที่ถูกมองว่า "อ่อนแอ" ในสังคมมักจะตกอยู่ในกลุ่มนี้
4. แนวคิด Marginalized Masculinity (ความเป็นชายที่ถูกกันออกไป) ความเป็นชายที่ถูกกันออกไปจากความเป็นชายที่โดดเด่นเนื่องจากปัจจัยเช่น เชื้อชาติ ชนชั้น หรือศาสนา ตัวอย่างเช่น ผู้ชายในกลุ่มชนกลุ่มน้อยหรือผู้ชายที่มาจากชนชั้นล่างมักจะไม่ได้รับการยอมรับเท่ากับผู้ชายในกลุ่มชนชั้นกลางหรือสูง
5.แนวคิด The Gender Order (ระบบเพศสภาพ)โดย Connell อธิบายว่าเพศสภาพไม่ใช่เพียงแค่เรื่องของบุคคลแต่เป็นระบบที่ครอบคลุมทั้งสังคม ระบบเพศสภาพนี้สร้างและรักษาความสัมพันธ์ทางอำนาจระหว่างเพศ ตัวอย่างเช่น การจัดสรรงานตามเพศในที่ทำงาน หรือการแบ่งบทบาททางครอบครัว
6. แนวคิด The Gender Regime (ระบอบเพศสภาพ) คำว่าระบอบเพศสภาพคือการปฏิบัติที่เฉพาะเจาะจงในสถาบันต่างๆ เช่น โรงเรียน ครอบครัว หรือที่ทำงาน ที่ส่งผลต่อการสร้างและเสริมสร้างความเป็นชายและหญิง ตัวอย่างเช่น นโยบายของโรงเรียนที่สนับสนุนกีฬาเฉพาะสำหรับเด็กผู้ชาย
7. แนวคิด Emphasized Femininity (ความเป็นหญิงที่ถูกเน้น)โดย Connell ยังอธิบายถึงความเป็นหญิงที่ถูกเน้น ซึ่งเป็นรูปแบบของความเป็นหญิงที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อสนับสนุนความเป็นชายที่โดดเด่น ความเป็นหญิงที่ถูกเน้นมักจะเชื่อมโยงกับความอ่อนโยน การดูแล และการยอมรับอำนาจของผู้ชาย
แนวคิดเหล่านี้ช่วยให้เข้าใจว่าความเป็นชายไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของลักษณะส่วนบุคคล แต่เป็นผลมาจากระบบสังคมวัฒนธรรมที่ซับซ้อนและการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมที่หลากหลาย
ตัวอย่างเชิงรูปธรรมจากหนังสือที่เชื่อมโยงกับเรื่องของความเป็นชายที่ Connell ใช้เป็นตัวอย่างเพื่อแสดงให้เห็นถึงแนวคิดเกี่ยวกับความเป็นชายและการสร้างความเป็นชายในบริบททางสังคมต่างๆ มีดังนี้
1.การศึกษาผู้ชายในที่ทำงาน
Connell ใช้การศึกษาในที่ทำงานเพื่อแสดงให้เห็นว่าความเป็นชายที่โดดเด่นมักจะถูกผลิตขึ้นและรักษาไว้ในที่ทำงานที่มีการแข่งขันสูง ผู้ชายถูกกดดันให้แสดงความสามารถในการแข่งขันและควบคุม ซึ่งสะท้อนถึงแนวคิดของความเป็นชายที่โดดเด่นมากและเชื่อมโยงกับระบบทุนนิยมชายเป็นใหญ่
2. การวิเคราะห์วัฒนธรรมกีฬา
Connell ใช้วัฒนธรรมกีฬาซึ่งมักจะส่งเสริมความแข็งแกร่งและการควบคุมตัวเองเป็นตัวอย่างของการผลิตความเป็นชายที่โดดเด่น กีฬามักจะเป็นพื้นที่ที่ผู้ชายสามารถพิสูจน์ความเป็นชายของตนเองได้
3. บทบาทของครอบครัวในการสร้างความเป็นชาย
หนังสือเน้นว่าครอบครัวมีบทบาทสำคัญในการสร้างและถ่ายทอดแนวคิดเรื่องความเป็นชาย ตั้งแต่เด็กผู้ชายได้รับการสอนให้แข็งแรงและเป็นผู้นำ ผ่านกิจกรรมและการอบรมต่างๆ
4. ผลกระทบของสื่อมวลชน
Connell วิเคราะห์ว่าสื่อมวลชนมีบทบาทในการส่งเสริมและเผยแพร่ภาพลักษณ์ของความเป็นชายที่โดดเด่น ผ่านภาพยนตร์ รายการโทรทัศน์ และโฆษณา ซึ่งมักจะแสดงให้เห็นผู้ชายในบทบาทของผู้ควบคุมและผู้ครอบครองอำนาจนำ
5.วัฒนธรรมกีฬาและนักกีฬาชาย
Connell ใช้ตัวอย่างของนักกีฬาและวัฒนธรรมกีฬาเพื่อแสดงให้เห็นว่าความเป็นชายที่โดดเด่นมักจะถูกสร้างขึ้นผ่านการแข่งขัน ความแข็งแกร่งทางร่างกาย และการควบคุมตัวเอง ตัวอย่างเช่น นักกีฬาฟุตบอลหรือรักบี้ที่มักจะถูกมองว่าเป็นภาพลักษณ์ของความเป็นชายที่แข็งแกร่งและกล้าหาญ การฝึกซ้อมและการแข่งขันกีฬามักจะส่งเสริมพฤติกรรมที่แสดงถึงความเป็นชายแบบนี้
6.การศึกษาความเป็นชายในที่ทำงานและการจัดองค์กร
Connell อธิบายว่าที่ทำงานเป็นสถานที่ที่ความเป็นชายที่โดดเด่นมักจะถูกผลิตขึ้นและรักษาไว้ เขาใช้ตัวอย่างของผู้จัดการหรือผู้บริหารชายที่มักจะแสดงความสามารถในการแข่งขัน การควบคุม และความเป็นผู้นำ ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของความเป็นชายที่โดดเด่น ความคาดหวังทางสังคมในที่ทำงานมักจะกดดันให้ผู้ชายต้องแสดงความสามารถเหล่านี้
7. บทบาทของครอบครัวในการสร้างความเป็นชาย
Connell เน้นว่าครอบครัวมีบทบาทสำคัญในการสร้างแนวคิดเรื่องความเป็นชาย เขาใช้ตัวอย่างของการเลี้ยงดูเด็กชายที่มักจะได้รับการสอนให้แข็งแกร่ง ไม่แสดงความรู้สึกอ่อนแอ และเป็นผู้นำ การเลือกของเล่น เช่น ปืนหรือรถถัง และกิจกรรมที่ส่งเสริมความกล้าหาญและความแข็งแรงทางร่างกายเป็นวิธีที่ครอบครัวมีส่วนในการสร้างความเป็นชาย
8.สื่อมวลชนและภาพยนตร์
Connell วิเคราะห์บทบาทของสื่อมวลชนในการเผยแพร่ภาพลักษณ์ของความเป็นชายที่โดดเด่น เขาใช้ตัวอย่างของภาพยนตร์และโฆษณาที่มักจะแสดงผู้ชายในบทบาทของฮีโร่ นักรบ หรือผู้ควบคุม ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของความเป็นชายที่โดดเด่น การแสดงภาพลักษณ์ของผู้ชายที่แข็งแกร่งและมีอำนาจช่วยเสริมสร้างและรักษาแนวคิดเหล่านี้ในสังคม
9. การศึกษาเรื่องความรุนแรงและความเป็นชาย
Connell ใช้ตัวอย่างของความรุนแรงที่เกี่ยวข้องกับความเป็นชาย เช่น การทะเลาะวิวาท การใช้กำลังในครอบครัว หรือการทำสงคราม เพื่อแสดงให้เห็นว่าความรุนแรงมักจะถูกมองว่าเป็นวิธีการแสดงออกของความเป็นชายที่โดดเด่น การกระทำเหล่านี้สะท้อนถึงความกดดันให้ผู้ชายต้องปฏิบัติตามมาตรฐานของความแข็งแกร่งและการควบคุม
10. ทหารและการรับใช้ชาติ
Connell ใช้ตัวอย่างของทหารในการแสดงความเป็นชายที่โดดเด่น ซึ่งมักจะเชื่อมโยงกับความกล้าหาญ การเสียสละ และการควบคุมตัวเอง การฝึกทางทหารและวัฒนธรรมในกองทัพเน้นย้ำการสร้างความเป็นชายที่แข็งแกร่งและสามารถรับมือกับสถานการณ์ที่ท้าทายและอันตรายได้
11. โรงเรียนและระบบการศึกษา
Connell อธิบายว่าระบบการศึกษาและโรงเรียนมีบทบาทในการสร้างและเสริมสร้างแนวคิดเรื่องความเป็นชาย ตัวอย่างเช่น ในบางโรงเรียน เด็กผู้ชายมักจะได้รับการสนับสนุนให้เข้าร่วมกิจกรรมกีฬาหรือกิจกรรมที่แสดงความแข็งแกร่ง ในขณะที่เด็กผู้หญิงอาจได้รับการสนับสนุนให้เข้าร่วมกิจกรรมทางวิชาการหรือศิลปะ
12. วัฒนธรรมการบริโภคและโฆษณา
Connell วิเคราะห์การโฆษณาและวัฒนธรรมการบริโภคที่มักจะแสดงภาพลักษณ์ของผู้ชายที่มีความสำเร็จและมีอำนาจ ตัวอย่างเช่น โฆษณารถยนต์หรูหรือผลิตภัณฑ์เทคโนโลยีที่มักจะแสดงผู้ชายในบทบาทของผู้นำที่ประสบความสำเร็จและสามารถควบคุมชีวิตของตนเองได้
13. บทบาทของศาสนาและพิธีกรรม
Connell อธิบายว่าศาสนาและพิธีกรรมต่างๆ มีบทบาทในการสร้างและเสริมสร้างแนวคิดเรื่องความเป็นชาย ตัวอย่างเช่น บางศาสนาอาจมีบทบาททางพิธีกรรมที่จำกัดให้เฉพาะผู้ชาย หรือมีการสอนแนวคิดเกี่ยวกับความเป็นผู้นำทางศาสนาที่เป็นบทบาทของผู้ชาย
14. การแสดงออกทางเพศและการควบคุมทางเพศ
Connell ใช้ตัวอย่างของการแสดงออกทางเพศและการควบคุมทางเพศเพื่อแสดงให้เห็นว่าความเป็นชายที่โดดเด่นมักจะเชื่อมโยงกับการควบคุมและการแสดงอำนาจทางเพศ ตัวอย่างเช่น การมีความสัมพันธ์ทางเพศกับผู้หญิงหลายคนหรือการแสดงความสามารถในการควบคุมทางเพศมักจะถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นชาย
15. การใช้ภาษาและการสื่อสาร
Connell วิเคราะห์การใช้ภาษาและรูปแบบการสื่อสารที่เสริมสร้างความเป็นชาย ตัวอย่างเช่น การใช้ภาษาที่ก้าวร้าวหรือมีอำนาจในที่ทำงาน หรือการใช้ภาษาที่สะท้อนถึงความแข็งแกร่งและการควบคุมในบทสนทนา
ตัวอย่างเหล่านี้ช่วยให้เห็นภาพชัดเจนว่าแนวคิดเกี่ยวกับความเป็นชายถูกสร้างขึ้นมาและรักษาไว้ในบริบททางสังคมอย่างไร และผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการรักษามาตรฐานของความเป็นชายที่โดดเด่นในสังคมได้ดียิ่งขึ้น
เมื่อเปรียบเทียบตัวอย่างในงานของConnell กับสังคมไทยภายใต้กรอบแนวคิดดังกล่าว เราสามารถเห็นได้ชัดเจนในหลายบริบทที่ความเป็นชายถูกสร้างขึ้นและเสริมสร้างในสังคมไทย
1. วัฒนธรรมกีฬาและนักกีฬาชายในสังคมไทย
ในสังคมไทย การแข่งขันกีฬา เช่น มวยไทย ฟุตบอล และบาสเกตบอล มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความเป็นชาย นักกีฬาที่ประสบความสำเร็จมักจะได้รับการยกย่องว่าเป็นตัวแทนของความแข็งแกร่งและความกล้าหาญ ตัวอย่างเช่น บัวขาว บัญชาเมฆ นักมวยไทยที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นชาย
2. การรับใช้ชาติและวิถีแแบบทหาร
การเรียนรด.(นักศึกษาอาสารักษาดินแดน) และการเกณฑ์ทหารในประเทศไทยยังคงเป็นพิธีกรรมที่แสดงถึงความเป็นชาย ผู้ชายที่ผ่านการเกณฑ์ทหารมักจะถูกมองว่าเป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบและแข็งแกร่ง การฝึกทางทหารในประเทศไทยยังคงเน้นการฝึกฝนความแข็งแกร่งและการควบคุมตัวเอง
3. บทบาทของครอบครัวในการสร้างความเป็นชาย
ครอบครัวไทยมักจะสอนให้เด็กผู้ชายแข็งแกร่งและไม่แสดงความรู้สึกอ่อนแอ โดยเฉพาะในชนบทที่ยังคงมีบทบาทของการทำงานที่ต้องใช้กำลัง เช่น การทำเกษตรกรรมและงานช่าง นอกจากนี้ เด็กผู้ชายมักจะได้รับการสนับสนุนให้เข้าร่วมกิจกรรมกีฬาหรือกิจกรรมที่แสดงถึงความเป็นผู้นำ
4. ระบบการศึกษาและโรงเรียน
ในโรงเรียนไทย กิจกรรมต่างๆ เช่น การแข่งกีฬาสี มักจะมีบทบาทในการสร้างแนวคิดเกี่ยวกับความเป็นชาย เด็กผู้ชายมักจะถูกสนับสนุนให้เข้าร่วมกิจกรรมที่แสดงถึงความแข็งแกร่งและการควบคุม ในขณะที่เด็กผู้หญิงอาจได้รับการสนับสนุนให้เข้าร่วมกิจกรรมที่เน้นความน่ารักและความอ่อนโยน เป็นผู้ทำกิจกรรมในขบวนพาเหรดเช่นเดียวกับกลุ่ม LGBTQ+
5. วัฒนธรรมการบริโภคและสื่อมวลชน
สื่อมวลชนในประเทศไทยมีบทบาทสำคัญในการสร้างและเสริมสร้างภาพลักษณ์ของความเป็นชาย โฆษณาผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น รถยนต์ น้ำหอม และเครื่องแต่งกาย มักจะแสดงผู้ชายในบทบาทของผู้นำที่มีความสำเร็จและมีอำนาจ ตัวอย่างเช่น โฆษณารถยนต์ที่แสดงผู้ชายขับรถหรูในฉากที่สะท้อนถึงความแข็งแกร่งและการควบคุม
6. การแสดงออกทางเพศและการควบคุมทางเพศ
ในสังคมไทย ความเป็นชายมักจะถูกเชื่อมโยงกับการมีความสัมพันธ์ทางเพศกับผู้หญิงหลายคน ความเจ้าชู้ การสีเสน่ห์กับเพศตรงกันข้าม หรือการแสดงความสามารถในการควบคุมทางเพศ ผู้ชายที่มีหลายแฟนหรือสามารถดึงดูดผู้หญิงได้มากมักจะถูกยกย่องว่าเป็น "เสือผู้หญิง" หรือเป็น “ชายแท้” ซึ่งสะท้อนถึงแนวคิดของความเป็นชายที่โดดเด่น
7. พิธีกรรมทางศาสนา
ในศาสนาพุทธซึ่งเป็นศาสนาหลักในประเทศไทย การบวชเป็นพระภิกษุมักจะถูกมองว่าเป็นพิธีกรรมที่แสดงถึงความเป็นผู้ใหญ่และความเป็นชาย ผู้ชายที่บวชเรียนมักจะได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้ที่มีความเสียสละและเป็นผู้ปฏิบัติตามแนวทางของศาสนา
ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าความเป็นชายในสังคมไทยถูกสร้างขึ้นและเสริมสร้างในหลายบริบทที่คล้ายคลึงกับที่ Connell อธิบายไว้ในหนังสือ "Masculinities" โดยความเป็นชายที่โดดเด่นยังคงมีบทบาทสำคัญและมีผลกระทบต่อการดำรงชีวิตและการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมในประเทศไทย รวมทั้งหากเรานำมาวิพากษ์เกี่ยวกับความเป็นชายที่ลื่นไหล หลากหลาย อยู่พ้นกรอบ หรือไม่ติดกรอบความเป็นชายก็น่าจะทำให้เข้าใจความเป็นชายที่ซับซ้อน หลากหลาย ก็จะดีไม่น้อย
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น